Dynamika przepisów prawnych regulujących ruch drogowy może równać się z prędkością najszybszych wehikułów mknących po ulicach, torach wyścigowych i szynach naszych miast, metropolii i obszarów wiejskich. Nie tylko ustawa Prawo o ruchu drogowym (zwana potocznie „Kodeksem drogowym”) jest obszerna i skomplikowana, ale w tym roku zaszło w niej co najmniej kilka bardzo istotnych zmian. “Prawo o ruchu drogowym. Komentarz” autorstwa Michała Burtowego Jakie sprawy reguluje kodeks drogowy?Kodeks drogowy reguluje prawa i obowiązki uczestników ruchu, czyli osób przemieszczających się drogami. Służy on przede wszystkim zapewnieniu porządku i bezpieczeństwa na naszych chodnikach, jezdniach i placach – ale także poza nimi, jeśli znaki drogowe na to wskazują. Ponadto kodeks ten reguluje wiele kwestii związanych z zadaniami samorządu terytorialnego (np. kompetencje starostów w sprawach homologacji i rejestracji pojazdów), problemy pojazdów nienormatywnych, a nawet takie prototypowe zagadnienia jak poruszanie się pojazdów autonomicznych w związku z jazdami testowymi. Spektrum zagadnień jest więc bardzo szerokie. Kogo dotyczy kodeks drogowy?Można powiedzieć – każdego. Każdy bowiem porusza się drogami publicznymi, drogami wewnętrznymi a czasem w strefach zamieszkania i wobec tego jest uczestnikiem ruchu. Oprócz tego przepis Kodeksu drogowego dotyczą również innych osób – jak np. rzeczoznawców samochodowych czy przewoźników, którzy prowadzą działalność transportową pojazdami nienormatywnymi, a także przedsiębiorców różnego rodzaju (np. zajmujących się produkcją tablic rejestracyjnych czy współpracujących z samorządem terytorialnym w kwestiach drogowych lub bezpieczeństwa ruchu drogowego). Przepisy Kodeksu drogowego będą również odgrywały rolę dla służb państwowych (np. Policji, Straży Miejskiej, Inspekcji Transportu Drogowego), w stosowaniu prawa i ściganiu zachowań sprzecznych z zasadami bezpieczeństwa ruchu drogowego. Jakie osoby zaliczamy do uczestników ruchu?Przede wszystkim do tej kategorii zaliczamy pieszego, kierującego pojazdem, a także inne osoby przebywające w pojeździe lub na pojeździe znajdującym się na drodze (przede wszystkim pasażerów pojazdu, ale również np. prowadzących prace drogowe). W 2021 r. wejdzie w życie nowa kategoria uczestników ruchu, do której zaliczymy każdą osobę poruszającą się przy użyciu urządzenia wspomagającego ruch. Będą to przede wszystkim osoby poruszające się na rolkach, wrotkach, deskorolkach i hulajnogach bez napędu elektrycznego. Będą one mogły poruszać się głównie po drogach dla rowerów oraz chodnikach (po chodnikach z prędkością zbliżoną do prędkości pieszego). Jakie pojazdy objęte są przepisami Kodeksu drogowego?Przepisy kodeksu dotyczą szerokiego i otwartego katalogu typów pojazdów, ponieważ zgodnie z definicją kodeksową pojazdem jest każdy środek transportu przeznaczony do poruszania się po drodze oraz maszyna lub urządzenie do tego przystosowane. Wobec tego będą tu zarówno jednoślady (rowery, motorowery, motocykle), jak i małe pojazdy (czterokołowce – potocznie quady), różnego rodzaju pojazdy samochodowe, a także tramwaje. Jednakże te ostatnie pojazdy są wyjątkiem spośród pojazdów szynowych, które zasadniczo nie są regulowane w tej ustawie. Czy w tym roku pojawiają się nowe kategorie pojazdów?TAK. Zgodnie z ustawą o zmianie kodeksu drogowego, uchwaloną przez Sejm 30 marca 2021 r. w Kodeksie drogowym w 2021 r. znajdą się takie nowe definicje jak pojęcie hulajnogi elektrycznej (będzie to pojazd napędzany elektrycznie, dwuosiowy, z kierownicą, bez siedzenia i pedałów, konstrukcyjnie przeznaczony do poruszania się wyłącznie przez kierującego znajdującego się na tym pojeździe) oraz urządzenia transportu osobistego, w skrócie UTO (będzie to pojazd napędzany elektrycznie, z wyłączeniem hulajnogi elektrycznej, bez siedzenia i pedałów, konstrukcyjnie przeznaczony do poruszania się wyłącznie przez kierującego znajdującego się na tym pojeździe). W praktyce do tej kategorii zaliczymy takie pojazdy jak np. segway`e i monowheel. Jakie będą zasady poruszania się elektrycznych hulajnóg?Przede wszystkim ograniczenie prędkości hulajnogi elektrycznej wynosić będzie 20 km/h. Kierujący tymi urządzeniami będą musieli korzystać z drogi dla rowerów lub pasa ruchu dla rowerów, jeżeli są one wyznaczone dla danego kierunku, a jeśli nie – z jezdni, wyjątkowo natomiast chodnika. Czy wobec kierujących e-hulajnogami wprowadzone będą jakieś szczególne zakazy?TAK. Kierującemu hulajnogą elektryczną zabrania się zwłaszcza ciągnięcia lub holowania innego pojazdu oraz przewożenia innej osoby, zwierzęcia lub ładunku. Jakie są zasady poruszania się urządzeniami transportu osobistego?Przede wszystkim ograniczenie prędkości urządzenia transportu osobistego wynosić będzie 20 km/h. Kierujący urządzeniem transportu osobistego będzie musiał korzystać z drogi dla rowerów, jeżeli jest ona wyznaczona dla danego kierunku – natomiast korzystanie z chodnika lub drogi dla pieszych przez kierującego urządzeniem transportu osobistego będzie dozwolone wyjątkowo, gdy brakuje wydzielonej drogi dla rowerów. Czy wobec kierujących UTO wprowadzone będą jakieś szczególne zakazy?TAK. Kierującemu urządzeniem transportu osobistego zabrania się zwłaszcza ciągnięcia lub holowania innego pojazdu, przewożenia innej osoby, zwierzęcia lub ładunku oraz czepiania się pojazdów. Jakie zasady obowiązywać będą kierujących e-hulajnogą UTO na chodniku?Tacy użytkownicy, korzystając z chodnika albo drogi dla pieszych, będą obowiązani jechać z prędkością zbliżoną do prędkości pieszego, zachować szczególną ostrożność, ustępować pierwszeństwa pieszemu oraz nie utrudniać jego ruchu. Czy istnieją ograniczenia wiekowe co do kierowania nowymi typami pojazdów?TAK. Zabrania się dopuszczania dziecka w wieku do 10 lat do kierowania hulajnogą elektryczną lub urządzeniem transportu osobistego na drodze, natomiast w strefie zamieszkania dopuszcza się kierowanie hulajnogą elektryczną lub urządzeniem transportu osobistego przez dziecko w wieku do 10 lat wyłącznie pod opieką osoby dorosłej. Jakie zmiany w dotyczą zachowania pieszych na przejściu dla pieszych?Nowe przepisy konkretyzują niektóre obowiązki pieszych, które składają się na zasadę szczególnej ostrożności przy wchodzeniu na jezdnię lub torowisko tramwajowe. Przede wszystkim obejmuje to zakaz korzystania z telefonu lub innego urządzenia elektronicznego podczas wchodzenia lub przechodzenia przez jezdnię lub torowisko, w tym również podczas wchodzenia lub przechodzenia przez przejście dla pieszych – w sposób, który prowadzi do ograniczenia możliwości obserwacji sytuacji na jezdni, torowisku lub przejściu dla pieszych. Jakie zachowania dotyczą wszystkich kierujących pojazdami na przejściu dla pieszych?Zgodnie z nowymi przepisami kierujący pojazdem, zbliżając się do przejścia dla pieszych, jest obowiązany zachować szczególną ostrożność, zmniejszyć prędkość tak, aby nie narazić na niebezpieczeństwo pieszego znajdującego się na tym przejściu albo na nie wchodzącego i ustąpić pierwszeństwa pieszemu znajdującemu się na tym przejściu albo wchodzącemu na to przejście. Jednak obowiązek ustąpienia pierwszeństwa wchodzącemu na przejście nie dotyczy kierującego tramwajem, który jest pojazdem znacznie trudniejszym do wyhamowania. Jaka jest najważniejsza zmiana dotycząca prędkości pojazdu?Od 1 czerwca 2021 r. prędkość dopuszczalna pojazdu lub zespołu pojazdów na obszarze zabudowanym wynosi 50 km/h przez całą dobę – a nie jak dotychczas, od w godzinach 5:00-23:00. Oprócz tego wprowadzona jest wspomniana już w odpowiedziach na pytania 6 i 8 maksymalna dopuszczalna prędkość hulajnogi elektrycznej oraz urządzenia transportu osobistego, wynosząca 20 km/h. Czy zmienią się przepisy dotyczące odstępu między uczestnikami ruchu?TAK. Po pierwsze od 1 czerwca 2021 r. kierujący pojazdem podczas przejazdu autostradą i drogą ekspresową jest obowiązany zachować minimalny odstęp między pojazdem, którym kieruje, a pojazdem jadącym przed nim na tym samym pasie ruchu – jego rozmiar ma wynosić co najmniej połowę prędkości (np. przy prędkości 100 km/h odstęp to co najmniej 50m). Przepis nie będzie miał zastosowania podczas manewru wyprzedzania. Poza tym, w razie wyprzedzania roweru, wózka rowerowego, motoroweru, motocykla, hulajnogi elektrycznej, urządzenia transportu osobistego, osoby poruszającej się przy użyciu urządzenia wspomagającego ruch lub kolumny pieszych odstęp nie będzie mógł być mniejszy niż 1 m. Czy zmienią się zasady przejazdu pojazdów nienormatywnych?Tak, od 13 marca 2021 r. zmieniła się definicja pojazdu nienormatywnego oraz zmodyfikowane zostały kategorie pojazdów nienormatywnych (poprzednio VII, obecnie V – nastąpiła również zmiana Załącznika nr 1 do Kodeksu drogowego), jak również reguły uzyskiwania zezwoleń na przejazd poszczególnymi kategoriami tych pojazdów, a także wysokość stawek za ich uzyskanie oraz kar za przejazd bez zezwolenia lub niezgodnie z zezwoleniem. Związane jest to również ze zmianami w przepisach dotyczących kontroli ruchu drogowego, w tym w kompetencjach takich służb jak Policja czy Straż miejska. Czy w poprzednich latach weszły w życie nowe akty prawne znaczące w ruchu drogowym?TAK. W latach 2019 – 2020 r. wprowadzono szereg istotnych nowych regulacji oddziałujących na ruch drogowy, z których można wymienić np. wejście w życie z dniem 7 listopada 2019 r. Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie kontroli ruchu drogowego, czy też wejście w życie z dniem 1 września 2020 r. nowego unijnego Rozporządzenia w sprawie homologacji i nadzoru rynku pojazdów silnikowych i ich przyczep oraz układów, części i oddzielnych urządzeń technicznych przeznaczonych do takich pojazdów. Więcej na ten temat w książce Michała Burtowego “Prawo o ruchu drogowym. Komentarz“ Michał Burtowy – adwokat; współtwórca Kancelarii Ekspertów specjalizuje się w prawie drogowym, prawie nowych technologii komunikacyjnych, prawie odszkodowawczym i karnym; autor analiz na temat prawnych aspektów ruchu pojazdów autonomicznych. Sprawdź także: Inne publikacje autora